Open Source, czyli otwarte oprogramowanie – czym jest i jak je wykorzystać?

Termin open source odnosi się do kodu, który można swobodnie analizować, modyfikować i udostępniać w ramach licencji wolnego oprogramowania. Sam rozwój takich programów ma opierać się na współpracy, transparentności oraz tworzeniu jak najszerszej społeczności wokół projektów.

W przypadku oprogramowania open source można wymienić dwa główne rodzaje.

Project/Community Open Source

Taki projekt rozwija i nadzoruje grupa developerów, która współpracuje ze sobą, aby nieodpłatnie dostarczać produkt jak najwyższej jakości. Żeby usprawnić zarządzanie dużymi projektami tego rodzaju, często powołuje się organizację non-profit. Przykładami Community Open Source są Linux oraz Apache Web Server.

Commercial Open Source (COSS)

Komercyjne oprogramowanie open source oczywiście dalej zachowuje swój otwarty charakter, jednak wszelkie prawa autorskie, patenty oraz znaki handlowe są kontrolowane przez jednego właściciela. To on akceptuje modyfikacje wprowadzane w kod, często pod warunkiem przeniesienia na niego praw autorskich. Może także zdecydować, czy oprogramowanie będzie udostępniane w pełni za darmo, czy odpłatnie w pewnych warunkach. Model biznesowy polega na dostarczaniu wsparcia technicznego w kontekście danego oprogramowania open source lub udzielania licencji.

Przykładem COSS jest platforma Magento – popularny CMS ma otwarty charakter, jednak kod jest nadzorowany przez jedną firmę. Oprócz tego istnieje płatna wersja Magento, która jest bogatsza o więcej funkcji.

Oczywiście sytuacja wygląda zupełnie inaczej w przypadku oprogramowania zamkniętego. Dostęp do jego kodu źródłowego mają jedynie twórcy i tylko oni są w stanie wprowadzać w nim modyfikacje. Tak popularne produkty jak Microsoft Office czy AutoCAD to właśnie oprogramowanie zamknięte.

Przejdźmy zatem do omówienia zalet i wad otwartego oprogramowania.

Liczne zalety oprogramowania open source przyczyniają się do jego rosnącej popularności:

• wstępny koszt – w przypadku oprogramowania open source koszty początkowe są niewielkie lub praktycznie żadne. Wystarczy, że pobierzesz kod z legalnego źródła i możesz cieszyć się nowym produktem. Warto to zrobić, jeśli masz napięty budżet. Oczywiście, niskie koszty początkowe nie oznaczają, że nie ma żadnych, jednak na tym skupimy się przy omawianiu wad,
• swoboda w korzystaniu – dzięki otwartemu oprogramowaniu masz swobodny dostęp do kodu źródłowego. Możesz zatem dostosować go dokładnie do swoich potrzeb. W złożonych systemach, takich jak CMS-y, jesteś także w stanie dowolnie instalować gotowe rozszerzenia, aby uzyskać konkretne funkcje,
• liczna społeczność – na oprogramowaniu open source można polegać. Zazwyczaj nad jego tworzeniem i ciągłym ulepszaniem pracuje tysiące ekspertów. Oznacza to, że istnieje większa szansa na to, że ktoś dostrzeże błąd i szybko postara się go naprawić lub poinformuje o problemie społeczność. Dla kontrastu trudno o taką grupę ochotników w przypadku zamkniętego oprogramowania,
• nieustanny rozwój – to, jak dużymi społecznościami mogą pochwalić się największe projekty open source przekłada się też na ich tempo rozwoju. Przykład: w przypadku dużych CMS-ów z otwartym kodem źródłowym możesz liczyć na regularne aktualizacje nie tylko „rdzenia” platformy, ale i popularnych motywów oraz pluginów. Nie wspominając o tym, że ich biblioteki praktycznie codziennie poszerzają się o nowe moduły,
• pełna kontrola nad własnymi zasobami – otwarte oprogramowanie to najprostszy sposób, aby uniezależnić swoją działalność od informatycznych gigantów. Jeśli zależy Ci na tym, aby zachować jak największą kontrolę nad wdrażanymi w firmie rozwiązaniami oraz gromadzonymi przez Ciebie danymi, warto wybierać właśnie programy z otwartym kodem źródłowym.

Warto zdawać sobie sprawę z ograniczeń związanych z open source:

1. Długoterminowe koszty – czasami koszty otwartego oprogramowania mogą się nałożyć. Jeśli przykładowo napotkasz problem, który wymaga natychmiastowej reakcji, to Ty musisz zaradzić sytuacji. Nie możesz zadzwonić do właściciela oprogramowania, który oferuje jednocześnie wsparcie techniczne. Zamiast tego, musisz albo poradzić sobie z tym sam, albo wynająć kogoś z zewnątrz. Weź także pod uwagę koszty związane z wdrożeniem nowego oprogramowania w firmie i konieczność przeszkolenia pracowników. Jednak największym wydatkiem w szerszej perspektywie może się okazać rozwój rozwiązań specyficznych dla Twojego biznesu. Nie wszystkie funkcje da się wdrożyć przy pomocy darmowego modułu — niektóre trzeba napisać od zera lub przynajmniej modyfikując istniejącą wtyczkę. Fakt, że jest to w ogóle możliwe stanowi chyba największą zaletę otwartości kodu źródłowego… ale będzie wiązać się z kosztami.
2. Bezpieczeństwo – oprogramowanie open source nie jest rozwijane w kontrolowanym środowisku. Ponieważ pracują nad nim setki programistów, istnieje szansa, że ktoś z nich może mieć złośliwe zamiary. Wystarczy, że zaimplementuje on do programu trochę złośliwego kodu. Znacznie trudniej o taki scenariusz w przypadku zamkniętego oprogramowania.
3. Przystępność – w porównaniu z oprogramowaniem zamkniętym, otwarte oprogramowanie nie jest tak przyjazne dla nowego użytkownika. Dzieje się tak głównie dlatego, że jest ono tworzone bardziej pod potrzeby programisty, a nie „niewykwalifikowanego” zwykłego użytkownika, który raczej i tak nie będzie zaglądać do kodu.
4. Ograniczone wsparcie techniczne – gdy płacisz za program z zamkniętym kodem możesz liczyć na stałe wsparcie techniczne ze strony twórców oprogramowania. Licencja open source tego nie gwarantuje. Oczywiście, społeczności zgromadzone wokół dużych projektów mają swoje własne systemy wsparcia, ale mogą być one niewystarczające dla potrzeb biznesu na większą skalę. Oznacza to konieczność zbudowania własnego zespołu IT lub jego outsource’owania.

Oto kilka przykładów otwartego oprogramowania w kontekście tworzenia stron, sklepów internetowych i aplikacji.

Otwarte oprogramowanie to w wielu przypadkach bardzo dobry wybór dla przedsiębiorców, którzy chcą stworzyć stronę internetową, sklep czy aplikację i jednocześnie mieć możliwość dostosowania rozwiązania do swoich potrzeb. Zastanów się dokładnie i sprawdź, czy rozwiązania open source mogą znaleźć zastosowanie także w Twojej firmie.