Intuicyjny interfejs użytkownika (UI) – przykłady i dobre praktyki

Podstawowa zasada projektowania interfejsu użytkownika brzmi: nie każ mu myśleć. Bardzo obrazowo omawia ją Steve Krug w książce Don’t Make Me Think (którą polecamy!), ale w skrócie: ludzie z natury chcą wykonywać zadania jak najmniejszym nakładem sił. Nie chcemy zastanawiać się, co oznacza dany przycisk ani czy jesteśmy we właściwym miejscu na stronie.

Dobrze zaprojektowane UI powinno więc minimalizować tarcie poznawcze, czyli ilość informacji, które użytkownik musi przetworzyć, by wykonać konkretne działanie. Im jest ich więcej, tym większy wysiłek umysłowy… i frustracja.

Ciekawostka: według raportu 2024 Digital Experience Benchmark opublikowanego przez Contentsquare, nawet 39,6% wszystkich wizyt na stronach WWW może w jakimś stopniu frustrować użytkownika!

Świetnie z tym radzi sobie np. Dropbox. Interfejs aplikacji jest zbudowany wg podobnego schematu jak Eksplorator plików na Windowsie… tyle że jest jeszcze prostszy. Ma mniej elementów w menu, wszystkie ikony są większe, a na ekranie pozostaje mnóstwo pustej przestrzeni, co ułatwia orientację.

Najważniejsze pytania:

• Czy najważniejsze elementy interfejsu użytkownika są widoczne od razu?
• Czy język na pewno jest zrozumiały dla grupy docelowej?
• Czy każdy ekran ma swój jeden, główny cel?
• Czy liczba opcji w menu jest ograniczona tylko do tych niezbędnych?

Dobrze zaprojektowany interfejs powinien sprawiać wrażenie, jakby został stworzony przez jedną osobę – nawet jeśli pracował nad nim cały zespół. To bardzo ważne, bo gdy użytkownik raz pozna zasady działania UI, oczekuje, że obowiązują one na każdym ekranie.

Spójność w UI dotyczy zarówno warstwy wizualnej (kolorów, ikon, typografii, odstępów, układu treści), jak i zachowań interfejsu (reakcji na kliknięcie, animacji, kolejności kroków). Ważny jest też język – microcopy na przyciskach i w menu, ton komunikatów; wszystko powinno trzymać się jednego stylu.

Z tego względu wiele firm opracowuje swój własny design system, czyli bibliotekę gotowych komponentów do wykorzystania nie tylko w obrębie jednej strony/aplikacji, ale wszystkich produktów cyfrowych marki. Niektóre można znaleźć w sieci – polecamy na przykład bibliotekę Apple, na bazie której zarówno iOS, aplikacje na Maca, jak i nawet strona WWW firmy z Cupertino stosują dokładnie te same buttony, ikony, schematy kolorów oraz fonty. W ten sposób utrzymują wszędzie ten sam intuicyjny minimalizm, do którego użytkownicy produktów z nadgryzionym jabłkiem są już przyzwyczajeni.

Najważniejsze pytania:

• Czy te same elementy wyglądają i działają tak samo w różnych miejscach aplikacji?
• Czy styl wizualny, język i zachowania komponentów są spójne?
• Czy nowy użytkownik może przewidzieć działanie interfejsu po pierwszym użyciu?

Kolejna rzecz, której potrzebuje użytkownik – poczucie, że faktycznie kontroluje system, z którym pracuje. Gdy klika przycisk, chce od razu wiedzieć, co się stanie dalej. Kiedy coś się ładuje – oczekuje, że system go o tym poinformuje.

Skutecznie zaprojektowany interfejs pokazuje użytkownikowi, jakie efekty mają jego działania i co się dzieje w tle. Takim feedbackiem będzie:

• animacja przycisku po kliknięciu lub najechaniu na niego kursorem;
• loader informujący o trwającej operacji…
• … oraz komunikat o jej powodzeniu (o tym, że dane zostały zapisane, płatność – zrealizowana, a mail – wysłany);
• progress bar pokazujący postęp w wieloetapowym procesie (np. przy zakładaniu konta albo przechodzeniu przez kolejne kroki checkoutu).

Gdy następnym razem będziesz korzystać z Gmaila lub Google Drive – zwróć uwagę na to, ile mikrokomunikatów wysyła Ci interfejs. Tak naprawdę każdej operacji będzie towarzyszył jakiś sygnał od systemu.

Najważniejsze pytania:

• Czy każda akcja użytkownika wywołuje widoczną reakcję interfejsu?
• Czy gdy system przetwarza dane (np. wczytuje nowy ekran), użytkownik wie, co się dzieje?
• Czy system nagradza użytkownika za wykonanie akcji?

Każdy ułamek sekundy, jaki użytkownik musi czekać na odpowiedź interfejsu na swoje działania, ma znaczenie. Tak przynajmniej twierdzi Jakob Nielsen, czyli m.in. twórca słynnych 10 heurystyk użyteczności. Według niego:

• gdy czas odpowiedzi nie przekracza 0,1 s – użytkownik ma wrażenie, że system reaguje bez żadnego opóźnienia względem akcji;
• gdy zamyka się w 1 s – użytkownik zauważa pewne opóźnienie i traci poczucie, że interfejs działa „na żywo”, ale nie wybija go to z toku myślenia;
• gdy trwa do 10 s – uwaga użytkownika powoli ucieka; trzeba już dać użytkownikowi feedback o tym, co się dzieje i ile jeszcze potrwa operacja.

Osobną kwestią pozostaje czas ładowania interfejsu wraz z całą witryną. Według Google nie powinien on przekraczać 2,5 s na każdym ekranie. Tylko że mówimy tu o całej witrynie. Sam interfejs może ładować się szybciej, tak aby użytkownik jeszcze przed wyrenderowaniem treści wiedział, jaki jest układ strony. Dobrą praktyką jest stosowanie tzw. skeleton screens, które pokazują uproszczoną wersję interfejsu, gdy reszta strony doczytuje się w tle:

Najważniejsze pytania:

• Czy czas ładowania kolejnych ekranów mieści się w akceptowalnych granicach (<2-3 s)?
• Czy podstawowe interakcje dzieją się natychmiastowo, a tym bardziej złożonym towarzyszy feedback?
• Czy zasoby interfejsu (grafiki, fonty, animacje) są zoptymalizowane już na poziomie projektu?

Użytkownicy są, rzecz jasna, różni. W procesie projektowania UI coraz mocniej bierze się to pod uwagę, pozwalając dostosować je do preferencji, stylu pracy czy poziomu doświadczenia z narzędziem. Dwa przykłady:

• Slack – nowy użytkownik przy pierwszym kontakcie z aplikacją przechodzi szczegółowy onboarding, a przy korzystaniu z nowych funkcji – dostaje podpowiedzi. Bardziej zaawansowany? Może to wszystko pominąć i od razu korzystać ze wbudowanych komend slash, które działają jako skróty do wywoływania najważniejszych funkcji;
• Gmail – w każdej chwili możesz zmienić widok skrzynki (domyślny, kompaktowy, wygodny), wybrać motyw graficzny (jasny, ciemny lub z własnym tłem), przypisać skróty klawiszowe do najczęściej używanych akcji i podpinać dodatki z Google Workspace Marketplace.

Najważniejsze pytania:

• Czy użytkownik może dostosować interfejs do swoich preferencji?
• Czy system pozwala zapisać lub zapamiętać ustawienia użytkownika?
• Czy interfejs umożliwia efektywną pracę na różnych urządzeniach i ekranach?

Skoro mowa o tym, co różni użytkowników – pamiętaj, że ze strony lub aplikacji, którą projektujesz, będą też korzystać osoby z niepełnosprawnościami. Wszystko o tym, jak przygotować projekt pod ich potrzeby, znajdziesz w wytycznych WCAG. Według nich podczas tworzenia interfejsu użytkownika należy trzymać się czterech głównych zasad.

1. Postrzegalność – użytkownik powinien być w stanie korzystać ze strony za pomocą tych zmysłów, które są dla niego dostępne.
2. Funkcjonalność – poruszanie się po stronie powinno być komfortowe dla każdego – na przykład dzięki możliwości używania jedynie klawiatury.
3. Zrozumiałość – strona powinna być przystępna dla każdego odbiorcy – posługiwać się prostym językiem, wyjaśniać działanie formularzy czy znaczenia zwrotów z żargonu.
4. Solidność – witryna powinna być dostępna na każdym urządzeniu, także dla użytkowników korzystających z technologii asystujących (np. screen readerów).

Niestety, rzeczywistość nie jest idealna. Według raportu The WebAIM Million, który analizuje milion najpopularniejszych stron na świecie pod kątem dostępności – wymogów WCAG nie spełnia (w 2025 roku!) aż 94,8% z nich.

Najważniejsze pytania:

• Czy kontrast między tekstem a tłem wynosi co najmniej 4.5:1 (dla tekstu o standardowych rozmiarach)?
• Czy rozmiar tekstu i wysokość linii są wystarczające (min. 16 px, line-height 1.5)?
• Czy użytkownik może poruszać się po interfejsie za pomocą klawiatury?
• Czy tzw. focus ring – czyli zaznaczenie aktywnego elementu – pozostaje widoczny na każdym ekranie?
• Czy wszystkie obrazy informacyjne mają teksty alternatywne (alt)?
• Czy elementy interaktywne są wystarczająco duże (min. 44×44 px)?
• Czy komunikaty o błędach są przekazywane także tekstowo, nie tylko kolorem?

Oczywiście nawet najlepiej zaprojektowany UI nie uchroni użytkownika przed błędami – literówki i missclicki zdarzają się każdemu. Można jednak ograniczyć ich skutki. Sporą częścią pracy UI designera jest więc dbanie o to, żeby interfejs… wybaczał błędy. Co w tym pomaga?

• Jasne komunikaty o błędach – „Wystąpił błąd” to nie jest pomocna informacja. Użytkownik potrzebuje konkretnej informacji co się stało i jak to naprawić;
• możliwość cofnięcia akcji – jeśli aplikacja ma opcję Undo, użytkownik będzie czuł się nieco pewniej. Przykład? Gmail pozwala cofnąć wysłaną wiadomość przez kilka sekund po kliknięciu „Wyślij”. Prosty mechanizm, ale pewnie zapobiegł milionom pomyłek;
• walidacja w czasie rzeczywistym – lepiej zapobiegać błędom i ostrzegać użytkownika na bieżąco, np. gdy wpisze w formularzu adres w nieprawidłowym formacie albo… zablokować przycisk „Wyślij” dopóki wszystko nie zostanie podane poprawnie;
• autosave – strata kilku godzin pracy boli. Na szczęście automatyczne zapisywanie danych to akurat standard w profesjonalnych aplikacjach pokroju Canvy czy Figmy.

Najważniejsze pytania:

• Czy użytkownik może cofnąć lub anulować interakcję?
• Czy tzw. akcje krytyczne (np. usunięcie pliku na stałe albo finalizacja transakcji) wymagają dodatkowego potwierdzenia?
• Czy interfejs waliduje na bieżąco dane wprowadzane przez użytkownika?