Co to jest headless CMS i jak wybrać go z głową?

Kategoria:

Data aktualizacji: 02-01-2025

Czas czytania

: 8 min

Pojęcie headless CMS zaczęło ostatnio mocno zyskiwać na popularności. Dzieje się tak, gdyż rozwiązanie ma bardzo duży potencjał w dynamicznie zmieniającym się świecie technologii. W tym artykule dowiesz się, czym jest headless CMS, jakie są jego zalety i wady oraz kiedy warto z niego korzystać.

Headless CMS – czym jest?

Na początek określmy, czym dokładnie jest tradycyjny CMS (content management system). Takie systemy są także nazywane monolitycznymi, ponieważ w ich zakres wchodzi komplet funkcji potrzebnych do tworzenia contentu oraz jego dostarczania do użytkownika. W przypadku WordPressa będą to następujące elementy:

baza danych przechowująca content,
panel administratora do zarządzania contentem (ogólnie pojęty back-end),
front-end, który wykorzystując HTML, przedstawia użytkownikowi cały content.

Jak zatem przekształcić tę strukturę w headless CMS? Aby to zrobić, należy odciąć symboliczną głowę tego systemu (stąd termin headless), czyli front-end, pozostawiając jedynie to, co wchodzi w skład back-endu. Oczywiście nie oznacza to, że nie masz możliwości przedstawienia contentu odbiorcy. W takim systemie część wizualną tworzy się za pomocą API.

Takie rozwiązanie daje znacznie większe możliwości, gdyż nie ogranicza sposobów na przedstawianie treści do jednej technologii. Wykorzystując API, developer może wybrać dowolną z nich, jeśli jest oczywiście z nią zapoznany.

Właśnie na tym polega natura headless CMS – system może mieć wiele „głów”, czyli sposobów prezentowania contentu użytkownikowi. Warto pamiętać, że wybór nie ogranicza się jedynie do technologii webowych. Za pomocą jednego API można sprawić, aby ten sam content z powodzeniem wyświetlał się zarówno na stronie internetowej, jak i w aplikacji.

Headless CMS – jak działa?

Headless CMS udostępnia edytorom interfejs do zarządzania treścią, a jednocześnie dostarcza programistom API do budowania aplikacji. Większość takich rozwiązań udostępnia się w formie Software as a Service, co oznacza, że edytorzy treści muszą zalogować się do aplikacji internetowej, a interfejsy API są umieszczone w back-endzie opartym na chmurze. Niektóre rozwiązania headless CMS można w całości hostować na własnym serwerze i bazie danych, co wymaga jednak przeprowadzenia skalowania i innych ważnych działań na własną rękę.

Zalety headless CMS

„Bezgłowa” architektura oferuje wiele korzyści, szczególnie w pracach developerskich. Oto niektóre z nich:

Większa swoboda w tworzeniu front-endu
API umożliwia publikowanie contentu na dowolnym urządzeniu i kanale. Co więcej, programiści mogą swobodnie dobierać ulubione frameworki i narzędzia, z których chcą korzystać. Headless CMS bardzo różni się pod tym względem od tradycyjnych rozwiązań, które narzucają ograniczenia co do używanych technologii.
Większe możliwości wykorzystywania API
Interfejsy programowania aplikacji pozwalają technologiom komunikować się między sobą. To właśnie dzięki temu da się prezentować content na różnych kanałach. Jednak to nie wszystko. Dzięki wykorzystaniu różnych API możesz także gromadzić dane z licznych źródeł oraz przesyłać je do CMS-a w celu analizy, a następnie ponownie wysyłać do licznych kanałów.
Odseparowanie zarządzania treścią oraz wyglądu systemu
Osoby odpowiedzialne za zarządzanie contentem mogą wprowadzać potrzebne zmiany, nie ingerując przy tym w obecny wygląd strony. Funkcja ta znajdzie zastosowanie w przypadku rozbudowanych projektów, gdyż content managerowie są w stanie w całości wykonywać swoją pracę po wstępnym przygotowaniu back-endu oraz panelu administracyjnego.
Wspólne przepływy pracy dla redaktorów i developerów
Z poprzedniego punktu wynika i kolejna zaleta CMS-ów typu headless. Dzięki odseparowaniu od siebie front-endu i zaplecza strony twórcy oraz administratorzy treści mogą pracować równolegle z developerami – co ułatwi pracę i jednym, i drugim. Developer może w pełni skupić się na rozwoju front-endu strony; redaktorom pozostaje jedynie zająć się dodawaniem i aktualizowaniem contentu bez obaw o to, jak wpłynie to na samą witrynę.
Jeśli zależy Ci na skróceniu procesu rozwoju strony i tym, by jak najlepiej wykorzystać „roboczogodziny” programistów – headless CMS powinien w tym pomóc.
Zwiększona wydajność stron
Jednym z głównych problemów z monolitycznymi CMS-ami jest to, że mimo tysięcy dostępnych wtyczek i modułów wciąż narzucają one swoje ograniczenia w kwestii optymalizacji stron. Zwłaszcza po stronie front-endu, gdzie zbędne linijki kodu JavaScript czy nieoptymalny format plików multimedialnych mogą znacząco wpłynąć na szybkość działania witryny.
W przypadku systemów headless developer ma pełną kontrolę nad tym, co dzieje się w plikach HTML/CSS i w kodzie JavaScript. I jest to duży plus – bo customowy kod napisany przez dobrego programistę w większości przypadków będzie lżejszy i wydajniejszy niż ten, na którym pracują szablony i moduły CMS-ów.
Lepsze zabezpieczenie witryny
Bezpieczeństwo tradycyjnych systemów zarządzania treścią w dużej mierze opiera się na tym, jak szczelny jest kod każdego ich komponentu z osobna. Hakerzy bardzo chętnie wykorzystują fakt, że pośród tysięcy takich pluginów/modułów po prostu nie da się uniknąć luk. W 2022 roku ponad 60% wszystkich ataków na WordPressa wykorzystywało albo nieaktualne i słabo zabezpieczone pluginy, albo stricte front-endowe motywy. W przypadku klasycznych CMS-ów luka we front-endzie strony zazwyczaj oznacza też szeroko otwarte drzwi do jej zaplecza, a więc i do całego systemu strony.
CMS-y typu headless mają tutaj dwie przewagi. Po pierwsze, nie opierają architektury front-endu na ogólnodostępnych komponentach, co zmniejsza szanse na złamanie kodu strony. Po drugie, do komunikacji między „głową” systemu a bazą danych i panelem administracyjnym wykorzystują API z własnymi mechanizmami uwierzytelniania, które same w sobie stanowią dodatkową warstwę zabezpieczeń.
Ułatwione zarządzanie treścią w wielu kanałach
Headless CMS to rozwiązanie wprost skrojone pod strategię omnichannel. Gdy tradycyjne systemy zarządzania treścią obsługują jedynie strony WWW, headless CMS może stanowić zaplecze contentowe również dla aplikacji mobilnej, platformy do komunikacji wewnątrz firmy (intranet) czy urządzeń IoT. W ten sposób możesz utrzymywać komunikację ze swoimi klientami i pracownikami z poziomu jednego panelu administracyjnego, zachowując przy tym pełną spójność swoich treści.
Lepsza skalowalność dla rozwijających się projektów
Rozdzielenie warstwy front-endu od całego systemu zarządzania treścią może być bardzo korzystne dla szybko rosnących firm. Dlaczego?
Po pierwsze, takie rozwiązanie pozwala w prosty sposób, bez konieczności budowania nowego zaplecza, przyłączyć do już istniejącej architektury kolejną „głowę”, na przykład aplikację na smartfony. Jeśli chcesz rozszerzyć swoje działania o nowy kanał komunikacji – z headless CMS odpada Ci duża część pracy.
Z drugiej strony, rozwój biznesu oznacza z reguły większy ruch, więcej danych na temat klientów i więcej treści do zarządzania. Pracując z CMS-em typu headless, nie musisz skalować swojego zaplecza osobno dla każdego kanału; wystarczy, że zadbasz o swój komunikacyjny hub.

Headless CMS – wady

Jak każde rozwiązanie headless CMS ma też swoje ograniczenia i niedogodności. Do największych z nich należą:

Brak WYSIWYG

WYSIWYG (what you see is what you get) to skrót, który oznacza, że wszelkie zmiany wprowadzane podczas tworzenia contentu są od razu widoczne dla edytora tak, jak będą prezentować się na samej stronie www dla biznesu. Choć, jak wspomnieliśmy w zaletach, headless pozwala content managerom wykonywać swoją pracę i nie ingerować przy tym w obecny wygląd strony, to są jednak pozbawieni pewnej bardzo przydatnej funkcji.

Większe koszty

Jako że w headless CMS pozbywasz się gotowej warstwy wizualnej, musisz ją przygotować sam. Wiąże się to oczywiście z kosztami, które dodatkowo rosną, jeśli chcesz korzystać z kilku kanałów przedstawiania contentu.

Konieczność polegania na developerach

W przypadku tradycyjnych i nowoczesnych systemów zarządzania treścią wiele z ważnych zadań możesz zrealizować samodzielnie, nawet jeśli nie masz umiejętności programistycznych. Jeśli jednak mowa o headless, „odcięcie” front-endu sprawia, że do wykonania wielu czynności potrzebujesz programisty.

Kiedy wybrać headless CMS?

Oto kilka przykładów, gdzie CMS „bez głowy” powinien sprawdzić się zdecydowanie lepiej od tradycyjnych systemów zarządzania treścią.

Strony oparte na dużej ilości treści (content-heavy websites) – świetnym przykładem będą tutaj portale informacyjne, ale też platformy edukacyjne czy bardziej rozbudowane blogi,
strony wymagające bardzo częstego odświeżania treści – dzięki rozdzieleniu front- i back-endu wprowadzane zmiany nie powinny mieć większego wpływu na wydajność strony czy UX,
platformy e-commerce – w szczególności te, które chcesz zintegrować z aplikacją mobilną i markowym blogiem,
witryny, które posiadają kilka wersji językowych – w tym przypadku headless CMS będzie niezastąpiony, jeśli chodzi o zarządzanie treściami bez tworzenia odrębnego zaplecza dla każdej wersji strony,
aplikacje webowe – platformy streamingowe korzystają z CMS-ów typu headless, aby móc wyświetlać użytkownikom informacje na temat dostępnych filmów. Jeśli aplikacja potrzebuje contentu, headless CMS z reguły jest najprostszym sposobem, aby go dostarczyć.

Podsumowanie – czy headless CMS jest dla Ciebie?

Z technologią headless wiąże się wiele korzyści. Skorzystasz z niej najbardziej, gdy:

twoja strona w dużym stopniu wykorzystuje frameworki JavaScript jak Vue, React oraz AngularJS,
stworzyłeś witrynę za pomocą generatora stron statycznych,
chcesz publikować ten sam content na różnych kanałach i urządzeniach.

Headless z pewnością pozwala programistom na tworzenie bardziej angażującego user experience, jednak rozwiązanie to nie jest konieczne w przypadku stron internetowych małych firm, które nie mają dużych potrzeb. W takich sytuacjach tradycyjne CMS-y jak WordPress czy Drupal jest szybszym i lepszym rozwiązaniem.