Badania UX – jak przeprowadzić skuteczne testy użyteczności?

Testy użyteczności są podstawową metodą badania doświadczeń użytkownika podczas interakcji ze stroną internetową lub aplikacją.

W ich trakcie osoby, najczęściej reprezentujące grupę docelową projektu, wykonują zadania w obrębie witryny/aplikacji. Może to być np. dokonanie zakupu w sklepie, założenie konta albo znalezienie konkretnej informacji na stronie – ważne, aby zadanie odzwierciedlało faktyczne wzorce zachowań oraz cele użytkowników, którzy będą później korzystać z testowanego interfejsu.

Badaczy interesuje cały przebieg zadania: nie tylko to, czy uda im się dotrzeć do celu, ale też to, jakie ścieżki obierają badani, aby zrealizować zadanie, ile czasu im to zajmuje i na jakie trudności trafiają po drodze. W zależności od formy badania, uczestnicy dzielą się swoimi przemyśleniami w kwestionariuszach, w trakcie krótkich wywiadów lub – jeśli badanie przeprowadza się na żywo – komentują całą ścieżkę na bieżąco.

Celem testów użyteczności jest ocena tego, jak intuicyjny dla zwykłego użytkownika jest dany projekt i, oczywiście, namierzenie błędów.

• Testy użyteczności dostarczają feedback od osób, które kiedyś rzeczywiście mogą skorzystać z witryny lub aplikacji. I to jest największa wartość, jaką do projektu wnoszą badania z użytkownikami; dają perspektywę „kogoś z zewnątrz”, kto nie pracuje nad projektem jako designer czy developer. Szczególnie że zwykli użytkownicy mogą być wyczuleni na inne kwestie niż projektant, który pracuje nad interfejsem od miesięcy.
• Badania dają również wgląd w to, jakimi ścieżkami faktycznie poruszają się użytkownicy po stronie i w jakie interakcje z nią wchodzą. A te mogą wyglądać nieco inaczej niż założyli wcześniej projektanci.
• Wszystko jednak sprowadza się do tego, że badania UX pozwalają zidentyfikować błędy projektowe na wczesnym etapie prac, jeszcze przed przekazaniem projektu developerom. Zaoszczędzone w ten sposób czas i pieniądze można poświęcić na przykład na wdrażanie rozwiązań zaproponowanych przez użytkowników w trakcie testów.
• Rozmowy z uczestnikami badań, czy nawet spontanicznie rzucane przez nich w trakcie wykonywania zadań komentarze, mogą dać odpowiedź nie tylko na pytanie „Czy strona jest użyteczna?”, ale też „Dlaczego tak/nie?”. To właśnie subiektywna perspektywa uczestników często pozwala wyjaśnić, co tak naprawdę stoi za wysokimi wskaźnikami odrzuceń, porzuconymi koszykami i innymi danymi liczbowymi. To też powód, dla którego testy UX warto czasem przeprowadzać także po wdrożeniu projektu.
• Przy okazji, badania UX można też uznać za część działań QA (quality assurance). Uczestnicy badań są przecież, w pewnym sensie, testerami produktu i mogą pomóc w wychwytywaniu błędów – tym samym odejmując nieco pracy specjalistom od QA.

Metod badania doświadczeń użytkownika jest sporo. Tak jak wspomnieliśmy, testy użyteczności są jedynie wycinkiem tej grupy, ale nawet one mogą wykorzystywać różne techniki.

Aby otrzymać wiarygodne wyniki, zastanów się, na jakie pytania mają odpowiedzieć badani. Przede wszystkim testy UX powinny odpowiedzieć na pytanie, jaki jest powód odwiedzin strony przez użytkowników, co próbują osiągnąć, wchodząc na stronę oraz jakie inne witryny mogą spełnić te oczekiwania. Dobrze, gdyby testy UX pokazywały, z jakimi barierami spotykają się konsumenci, czego nie mogą znaleźć na stronie, czy nawigacja jest właściwa. Istotne jest również to, co przekonuje dane osoby do działania na stronie, jakie jej elementy motywują użytkowników do konkretnych zachowań. Ważnym pytaniem jest to, czy użytkownicy rozumieją dany produkt.

Jakich pytań unikać? Przede wszystkich tych sugerujących oraz niejasnych, które ostatecznie nie będą miały znaczenia dla wyników testów. Przykłady: „Czy strona WWW działała powoli?”.

Organizując testy użyteczności stron internetowych, warto przeprowadzić je już na wczesnym etapie projektowania, ale tak naprawdę przydadzą się w każdym momencie działania strony. Zawsze znajdzie się coś do poprawy – warto dbać o wygodę klientów i ich pozytywne doświadczenia, bo to one budują wizerunek firmy. Satysfakcja klienta przekłada się na zysk firmy.

Warto brać pod uwagę, że jeden test użytkowników nie wystarczy. Dobrze sprawdzają się badania szczegółowe, w których skupiasz się na jednym bądź kilku aspektach witryny. Może interesować cię jedna funkcja i jej wpływ na produkt. Testuje się wtedy wybraną grupę pod danym kątem, innym razem sprawdzasz odrębny aspekt. By witryna była w pełni funkcjonalna i postępowa, badania użytkowników powinny stać się stałym elementem pracy nad stroną.

Testy UX to nie jednorazowe przedsięwzięcie; warto regularnie sprawdzać, jak użytkownicy odbierają witrynę. Branża cały czas się rozwija, klient robi się coraz bardziej wygodny. Aby chciał korzystać ze strony, robić zakupy online w danym sklepie czy regularnie używać danej aplikacji, te rozwiązania muszą być funkcjonalne i spełniać jego potrzeby. W tym celu warto też wybrać skalowalny open source np. serwis Magento.

Badania UX muszą być skuteczne – tylko wtedy spełnią oczekiwania i przyniosą korzyści. Pamiętaj, by nie były zbyt ogólnikowe, nie sugerowały odpowiedzi, były przemyślane i logiczne, przeprowadzone na wiarygodnej grupie użytkowników; by informowały o celu badania, a co najważniejsze – zostały sprawnie, ale i szybko zinterpretowane. Strona www to żywy organizm i jej doskonalenie wymaga regularności.